Elementy zielonej infrastruktury mogą stanowić istotny czynnik wspierający rozwiązywanie problemów dotyczących środowiska, społeczeństwa i gospodarki. Pomimo że termin „zielona infrastruktura” nie występuje oficjalnie w polskim ustawodawstwie, istnieją jednak narzędzia umożliwiające działania na rzecz jej rozwoju. Lokalne samorządy również mogą aktywnie włączać się w budowanie zielonej infrastruktury w swoim regionie.
Zielona infrastruktura a dokumenty planistyczne
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie obejmuje elementów bezpośrednio dotyczących zielonej infrastruktury. Odnosi się jedynie do ogólniejszych „zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu” oraz zagadnień ochrony ponadregionalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych na obszarach metropolitalnych. Mimo to dokumenty planistyczne stanowią jedno z ważniejszych narzędzi wspomagających kształtowanie zielonej infrastruktury. Definiowanie są w nich bowiem obszary, które powinny pełnić przede wszystkim funkcje przyrodnicze i zapewniać trwałość procesów przyrodniczych.
Jak planować?
W praktyce jednym ze skuteczniejszych sposobów tworzenia zielonej infrastruktury jest planowanie strategiczne. Umożliwia ono prześledzenie interakcji przestrzennych zachodzących pomiędzy terenami użytkowanymi w różny sposób a większymi obszarami geograficznymi, np. w obrębie danej gminy, czy nawet całego regionu. Planowanie strategiczne może być szczególnie pomocne w przypadku:
- identyfikacji miejsc, na których wskazana jest realizacja projektów mających na celu poprawę stanu siedlisk (np. ich odbudowa lub odtworzenie), czy też zapewnienie łączności pomiędzy obszarami chronionymi poprzez zwiększenie przenikalności krajobrazu (czyli możliwości swobodnego przemieszczania się dziko żyjących gatunków);
- wyznaczania lokalizacji tzw. „szarej infrastruktury” (czyli inwestycji typu infrastruktura drogowa, chodniki, zabudowa, itp.) z dala od szczególnie wrażliwych obszarów przyrodniczych;
- identyfikacji stref wielofunkcyjnych, gdzie przeważają tereny użytkowane w sposób wspierający utrzymanie odpowiedniego stanu ekosystemów.
Wykorzystanie strategicznego podejścia w kształtowaniu zielonej infrastruktury kładzie szczególny nacisk na indywidualne inicjatywy i projekty w skali lokalnej.
Dzięki odniesieniu ich do konkretnego miejsca w terenie i zapoznaniu z lokalnymi warunkami, można w taki sposób planować poszczególne elementy zielonej infrastruktury, by rzeczywiście spełniały swoją rolę. Pozwala to na włączenie różnych grup interesariuszy i wspólne podejmowanie decyzji o lokalnych priorytetach zagospodarowania przestrzennego w sposób zintegrowany oraz oparty na wzajemnej współpracy. Może to prowadzić np. do opracowania nowych programów rozwoju regionalnego, których celem będzie odnowa zdegradowanych terenów, lubź uwzględnianie połączeń ekologicznych, i tym samym przestrzenne połączenie obszarów przyrodniczych, zlokalizowanych na terenie danej gminy.
Korzyści dla regionu
Uwzględnienie zielonej infrastruktury w procesach planistycznych wspiera rozwój regionalny w kontekście przyrodniczym, ekonomicznym oraz społecznym. Sprzyja podniesieniu jakości świadczonych usług ekosystemowych oraz wspomaga przyjazne środowisku, ekstensywne sposoby użytkowania ziemi. Poprzez zwiększenie walorów krajobrazowych może również pozytywnie wpłynąć na rozwój turystyki i zewnętrzną promocję walorów regionu.
Źródło podkładu graficznego: serwis Freepik
Gabriela Kuc
Centrum UNEP/GRID-Warszawa
Fot. Monika Rusztecka
CZYTAJ WIĘCEJ:
- Zielona Infrastruktura - materiał Komisji Europejskiej - strona WWW (j. angielski)
- Analiza danych na temat zielonej infrastruktury w Europie. Raport nr 2/2014 - strona WWW (j. angielski)
- European Commision, The Guide to Multi-Benefit Cohesion Policy Investments in Nature and Green Infrastructure - plik PDF (j. angielski)
