Różnorodność biologiczna jest pojęciem często stosowanym, aby zobrazować bogactwo gatunków i ekosystemów występujących na danym obszarze. Jest niezmiernie istotna dla utrzymania w dobrej kondycji ekosystemów, które, poza pełnieniem funkcji biologicznych, dostarczają dóbr i świadczą usługi na rzecz człowieka.
Co to jest różnorodność biologiczna?
Różnorodność biologiczna to, w dużym uproszczeniu, zróżnicowanie wszystkich organizmów występujących na Ziemi:
- w obrębie gatunku: tu mierzona jest różnicami genetycznymi między osobnikami lub populacjami;
- na poziomie gatunkowym: tu wyrażana jest poprzez zestawienie liczby i sposobu rozmieszczenia gatunków;
- na poziomie ekosystemowym: tu mierzona jest liczbą różnych wielogatunkowych zbiorowisk.
Termin różnorodność biologiczna (ang. biological diversity), został wprowadzony do terminologii naukowej przez Thomasa Lovejoya w 1980 r. i w powszechnym użyciu stosowany jest od około połowy lat 80. W 1986 roku pojawiło się określenie bioróżnorodność – to połączenie wyrazów bio i różnorodność, które jest często używane jako skrót. Oba określenia stosuje się zamiennie.
Ekosystemem nazywamy, również w dużym uproszczeniu, złożony układ ekologiczny, który składa się z dwóch współzależnych ze sobą elementów: zespołu organizmów (biocenoza) oraz środowiska zajmowanego przez te organizmy (biotop, czyli środowisko abiotyczne). Mówiąc o fragmencie terenu, na którym występują powiązane ze sobą w przestrzeni różne ekosystemy posługujemy się zazwyczaj terminem krajobraz.
Różnorodność biologiczna bogactwem polskiej wsi
W Polsce tereny rolnicze zajmują ok. 60% powierzchni kraju. Polska wieś jest największą ostoją różnorodności biologicznej otwartych krajobrazów na kontynencie europejskim. Rozdrobnienie gruntów tworzące mozaikę działek z towarzyszącymi im miedzami, zadrzewieniami śródpolnymi, żywopłotami, śródpolnymi oczkami wodnymi itp. pozwalają oceniać bogactwo przyrodnicze i krajobrazowe Polski w skali Europy bardzo wysoko.
Jednak nawet w Polsce pogodzenie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich z ochroną różnorodności biologicznej, środowiska i krajobrazu jest zadaniem trudnym do zrealizowania. Potrzebne są działania, które będą wspomagać kształtowanie struktury przestrzennej krajobrazu oraz odpowiedni zestaw praktyk rolniczych zorientowanych na ochronę różnorodności biologicznej.
Jedna z takich praktyk pojawiła się w perspektywie finansowej Wspólnej Polityki Rolnej 2014–2020, gdzie w ramach płatności bezpośrednich przewidziano obowiązek zazielenienia. Przewiduje on wyłączenie z produkcji części gruntów i ochronę tzw. obszarów proekologicznych, do których można zaliczyć np. żywopłoty, śródpolne oczka wodne, pasy drzew, obrzeża lasów, rowy czy miedze. Dzięki temu rolnicy mogą mieć większy wpływ na ochronę środowiska, krajobrazu i różnorodności biologicznej terenów rolnych.
dr Monika Szewczyk
Anna Hołomiej
Centrum UNEP/GRID-Warszawa
CZYTAJ WIĘCEJ:
- Czym jest różnorodność biologiczna? - materiał Komisji Europejskiej - strona WWW
- Unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r. - plik PDF
- Konwencja o różnorodności biologicznej - Ministerstwo Środowiska - strona WWW
- Biuletyn Komisji Europejskiej o Przyrodzie i Bioróżnorodności - strona WWW (j. angielski)
- Magazyn Przyroda dla Europejczyka - strona WWW
